خودکشی به عنوان نابودکردن آگاهانه خویش برای رهایی از موقعیت غیرقابل تحمل تعریف شده است و در واقع یکی از پدیده های تاسف آوری است که دارای ابعاد شناخته شده روانی، اجتماعی، فرهنگی، بیولوژی و پیامدهای اقتصادی، انسانی می باشد. اقدام به خودکشی به روش خوسوزی خشن ترین و دردناک ترین روش درجهت پایان دادن به زندگی است، خودسوزی مرگ یک زندگی است، زندگی زنانی که پس از سال ها صبر و انتظار در تلخی های زندگی، جز خودسوزی طریق دیگری را برای رهایی ندیده اند. هدف این پژوهش مطالعه پدیده خودسوزی در بین زنان شهر ایلام با استفاده از روش کیفی می باشد که برای این رسیدن به این منظور، مصاحبه های عمیقی با 12 نفر از اقدام کنندگان به خودسوزی در سال های اخیر انجام گرفت. پشتوانه نظری ما در این پژوهش نگاهی به دو نظریه می باشد یکی تئوری خودکشی دورکیم، با این ادعا که خودسوزی زنان ایلامی روایتی از خودکشی تقدیر گرایانه دورکیمی می باشد. و دیگری دیدگاه فمنیست ها و توجه به اینکه فرهنگ مردسالار حاکم بر جامعه ایلام بیش ترین نقش را در آسیب رساندن زنان به خود ایفا می کند. یافته های این مطالعه کیفی ضمن بیان عناصر عمومی پدیده خودسوزی از قبیل کم سوادی، بیکاری و نظایر آن، مقوله های خاصی نیز به دست داد این مقوله ها عبارتنداز: الگوهای جنسیتی سنتی (در قالب مردسالاری و تعصب گرایی، خشونت خانگی)، برچسب زدن، محرومیت، و افسردگی زنان خودسوز. مقوله های مذکور با استناد به داده های مصاحبه ای بیانگر ماهیت چند بعدی پدیده خودسوزی زنان در شهر ایلام می باشد.

همان طور که در سخن سردبیری شماره پیش به آن اشاره گردید، با پدید آمدن افکار خودکشی و طراحی برنامه ای برای اجرای آن، فرد در معرض خطر شدیدی جهت اجرای این برنامه قرار می گیرد [1]. در این مرحله نیز، مجدداً مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی معتددی درگیر می شوند. برای مثال، اگر در جامعه، برنامه ای برای غربالگری افراد در معرض خطر وجود داشته باشد، می توان فردی را که دارای افکار خودکشی است و یا برای انجام آن طرحی را تهیه نموده است، در مراحل اولیه شناسایی و با ارائه خدمات مشاوره ای و درمانی مطلوب، وی را از انجام این عمل برحذر داشت [2]. همچنین، اگر در جامعه، برنامه های آموزشی مبتنی بر افزایش آگاهی درباره شناخت افراد در معرض خطر خودکشی وجود داشته باشد، آن وقت دوستان، اعضاء خانواده، مددکاران اجتماعی، معلمین، اساتید، پزشکان، روحانیون، نیروهای انتظامی و سایر اقشار جامعه می توانند فرد در معرض افکار خودکشی را تشخیص داده و وی را برای دریافت خدمات مشاوره ای و درمانی مطلوب، هدایت و راهنمایی نمایند. اما اگر چنین برنامه های غربالگری و آموزشی وجود نداشته باشد و اخبار منتشره همچنان به بزرگ نمایی موارد خودکشی بپردازند، آن وقت ممکن است فرد، طرح خود را به مرحله اجرا در آورد [2]. این مرحله ای بسیار حساس است، چرا که در صورتی که فرد طرح خود را اجرا کند، نتیجه آن ممکن است مرگ باشد. توجه به این نکته ضروری است که حتی یک مورد مرگ ناشی از خودکشی، بسیار زیاد بوده و بار سنگینی را بر دوش دوستان، اعضاء خانواده، جامعه و حتی کشور تحمیل می نماید. تحمل این بار، بسیار دشوار است و ممکن است سال های متمادی طول بکشد تا برخی از افراد از زیر این بار سنگین، تا حدودی نجات یابند [3]. همچنین، اگر رسانه ها، این مورد خودکشی را بزرگ نمایی کنند، آن وقت ممکن است که با پدیده خوشه خودکشی (Suicide cluster) روبه رو شویم. به این معنی که رفتار خودکشی فرد، به ویژه توسط گروه همسن و همجنس وی، تکرار گردد. آن وقت جامعه به جای بحران یک مورد خودکشی، از چند بحران خودکشی به هم پیوسته رنج خواهد برد که مقابله با آن، بسیار دشوار و نفس گیر خواهد بود [4]. نکته دیگر این است که اگر فرد طرح خودکشی را پیاده کند، اما جان سالم به در برد، هنوز هم تحمل بار ناشی از این مورد که به آن اقدام به خودکشی گفته می شود، برای خود فرد، خانواده و جامعه وی، بسیار سنگین خواهد بود. چنین افرادی ممکن است دچار ناتوانی و یا نقص عضو شده و برای همیشه، یک نوع زندگی وابسته و بسیار ناخوشایندی را تجربه نمایند. همچنین، شواهد نشان می دهند که چنین افرادی، بیشتر از سایر افراد عادی جامعه در معرض انجام خودکشی مجدد می باشند و بنابراین، نیازمند دریافت و مراقبت های بسیار ویژه و معمولاً برای مدت های طولانی خواهند بود [3]. اینکه اقدام یک فرد چقدر به خودکشی وی خواهد انجامید، نسبت بسیار نزدیکی با روش مورد استفاده وی دارد. برای مثال، برخی از روش ها مانند مصرف بیش اندازه ی قرص استامینوفن، درصد خودکشی پایینی دارند. در حالی که مصرف سموم دفع آفات نباتی، خطر خودکشی متوسطی دارند. اما روش هایی مانند خودسوزی، استفاده از سلاح گرم، دار زدن و قرص برنج، از قدرت کشندگی بسیار بالایی برخوردار هستند [5]. بالاخره، ذکر این نکته هم بسیار ضروری است که استفاده از یک روش به خصوص برای خودکشی، بستگی بسیار نزدیکی به در دسترس بودن آن روش و همچنین مقبولیت فرهنگی آن دارد، برای مثال، در ایالات متحده آمریکا و به خاطر در دسترس بودن سلاح های گرم، استفاده از این روش در صدر روش های دیگر قرار دارد [5]. در حالی که در برخی از مناطق موجود در کمربند جغرافیایی خودسوزی، سوزاندن روش رایجی برای خودکشی است که از مقبولیت فرهنگی خاصی نیز برخوردار است [6].

خودکشی یکی از مسائل اجتماعی مهمی است که شیوع روزافزون آن در استان ایلام، بحرانی را پدید آورده است. پژوهش حاضر، تنها با هدف مطالعه زمینه ی فرهنگیِ خودکشی در جامعه ایلام انجام شده است. برای رسیدن به این هدف از رهیافت جامعه شناسی فرهنگی الگزندر بهره گرفته ایم. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در جامعه ی ایلام، خودکشی، نمادی برای اعتراض به وضع موجود است و به عنوان شر و امری شوم، رمزدهی شده است. درباره خودکشی نیز دو روایت اصلی وجود دارد: تقدیرگرایانه و رهایی بخش. با تحلیلِ بازنمایی، رمزدهی و روایت های خودکشی درمی یابیم که این کنش به منظور به رسمیت شناخته شدن انجام می شود. برای کاهش خودکشی، ایجاد تغییرات هوشمندانه در نظام ارزشی، هنجاری، و تفسیری موجود، ضروری است و انجام این کار مستلزم سیاست گذاری فرهنگی است تا در معنایی که خودکشی برای کنشگران دارد، تغییری اساسی ایجاد کند؛ نخست اینکه لازم است که پیوند فرهنگی میان نیاز سائقِ به رسمیت شناخته شدن، با استفاده ابزاری از کنش خودکشی، گسیخته شود. دوم اینکه هر دو نسل را برای به رسمیت شناختن یکدیگر آماده کند. نسل والدین برای پذیرش نسل جوان آمادگی ندارد. نسل جدید نیز برای نسل گذشته، مشروعیتی قائل نیست؛ بنابراین، روابط بین دو نسل، به روابطِ قدرت و مقاومت تبدیل شده است. نسل جدید مقاومت می کند و نسل گذشته جز اِعمال مقتدرانه ی ارزش ها، هنجارها، و تفسیرهای خود، چاره دیگری ندارد؛ بنابراین، سیاست گذاری باید در ارزش ها، هنجارها، و تفسیرهای هردو نسل، جرح و تعدیل ایجاد کند.

کتاب خودکشی و پیشگیری از خودکشی از دیدگاه جهانی، برای اولین بار در سال 2020 میالدی، در 130 صفحه و با قیمت 32/73 یورو، توسط انتشارات هاگریف )Hogrefe)، روانه بازار نشر گردید. سه ادیتور این کتاب یعنی پرفسور اال آرنسمن ) Ella Arensman)، پرفسور دیه گو دیه لو )Leo De Diego )و پرفسور جین پیرکیز )Pirkis Jane)، از دانشمندان نام آشنا در حوزه پیشگیری از خودکشی هستند. . . .

درگذشته عوامل طبیعی وبیماری ها علت اصلی مرگ ومیر بوده است درحالی که امروزه عوامل قابل پیشگیری جایگرین آنهاشده است. در دهه های اخیرعلل مرگ ومیر تغییرات زیادی داشته است. آمارها بیانگر این است که سالانه نزدیک به یک میلیون نفر از جمعیت جهان جان خود را به دلیل خودکشی از دست می دهند. در این باره گفته اند: گاهی خودکشی صورت خود دوستی دارد. بدین معنا که آدمی خود را آن چنان دوست دارد که بدین معنا که آدمی خود را آن چنان دوست دارد که حتی حاضر نیست گردی به دامنش بنشیند یا غباری بر چهره او قرار گیرد. انتظار دارد که همگان وجود او را آن چنان که مورد نظر اوست دوست بدارند. عشق به خود و علاقه به خود سبب آن می شود که اگر احساس کرد برای او قرار است تلخ کامی پیش آید دل به مرگ دهد. گاهی خودکشی برای جلب نظر و کسب معروفیت است. آن کس که دچار احساس کمتری است و گمان دارد که در آسمان بدین وسعت ستاره ای نیست که برای او بدرخشد حتی ممکن است تن به خودکشی دهد، تا از این راه جلب نظر و کسب معروفیت کند. گاهی به خاطر دیگری است. مثل غم مرگ و از دست دادن عزیزی که گمان دارد در آن صورت برای اون غیر قابل تحمل است یا میل به مجازات دیگران که از طریق مرگ خود دل آنان را بسوزاند و اشک آنان را جاری سازد.

بسیاری از مطالعاتی که در زمینه اقدام به خودکشی انجام شده اند، سعی در شناسایی عوامل خطر خودکشی داشته اند، حال آنکه به پارامترهای مربوط به افکار خودکشی مثل قوت، مدت وجود و تغییرپذیری این افکار تا حد زیادی بی توجهی شده است. جوینر و راد همبستگی مشخصی را بین قوت افکار خودکشی (به عنوان شدت وجود نشانه های خودکشی) و عوامل خطر شرح دادند. آنها دریافتند که قوت این افکار با تاریخچه اقدام به خودکشی در گذشته و تلاش برای خودکشی یا اقدام به خودکشی در آینده همبستگی دارد. آنان همچنین نشان دادند که طول مدت وجود این افکار نیز با تلاش برای خودکشی رابطه دارد؛ یعنی طول مدت یک بحران خودکشی به طور قابل ملاحظه ای برای افرادی که چندبار اقدام به خودکشی کرده بودند، طولانی تر بود.

زمانی که درباره خودکشی صحبت کرده و یا مطلبی را به رشته تحریر در میآوریم، باید کامالً مراقب باشیم که از واژگان صحیح استفاده نمائیم )1(. . . .